Kwalificatie en beproeving van lasmethoden en lassers

De ISO 9606-normserie beschrijft de eisen voor het kwalificeren van lassers.

Deze certificering toont aan dat een lasser in staat is om volgens een goedgekeurde lasmethode een kwalitatieve las te maken.

Tijdens de kwalificatie voert de lasser proeflassen uit die worden beoordeeld met visuele inspecties en mechanische beproevingen.

Het doel van ISO 9606 is om te waarborgen dat het laswerk betrouwbaar en herhaalbaar is binnen de vastgelegde grenzen van materiaal, proces en positie.

De ISO 14732-norm richt zich op de kwalificatie van lasoperators en machinebedieners die automatisch of mechanisch lassen uitvoeren.

De certificering bevestigt dat de operator de lasapparatuur correct kan instellen, bedienen en controleren om constante laskwaliteit te waarborgen.

Tijdens de kwalificatie wordt beoordeeld of de operator de toegepaste lasprocedure beheerst binnen de gestelde parameters.

ISO 14732 is daarmee essentieel voor organisaties die werken met geautomatiseerde of mechanische lasprocessen en een aantoonbaar kwaliteitsniveau eisen.

De ISO 17660-norm beschrijft de eisen voor het lassen van wapeningsstaal in betonconstructies.

Deze certificering garandeert dat lasverbindingen tussen betonstaal of tussen betonstaal en constructiestaal voldoen aan vastgestelde kwaliteits- en veiligheidsnormen.

De norm onderscheidt tussen kritische (ISO 17660-1) en niet-kritische (ISO 17660-2) toepassingen, afhankelijk van de belasting op de verbinding.

Met een geldige ISO 17660-certificering tonen bedrijven aan dat hun lasprocedures en lassers geschikt zijn voor structureel betrouwbare verbindingen in betonconstructies.

De ISO 15613-norm beschrijft de kwalificatie van lasprocedures op basis van een voorlopig gekwalificeerde lasmethode.

Hierbij wordt een lasproef uitgevoerd onder praktijkomstandigheden, die vervolgens wordt getest en beoordeeld.

Wanneer de resultaten voldoen aan de eisen, mag de lasmethode worden toegepast in productie.

Deze aanpak biedt flexibiliteit bij het ontwikkelen en valideren van nieuwe of aangepaste lasprocedures, vooral wanneer geen standaardkwalificatie volgens ISO 15614 beschikbaar is.

De ISO 24394-norm richt zich op de kwalificatie van lasmethoden en lassers voor lucht- en ruimtevaarttoepassingen.

Deze norm stelt hoge eisen aan laskwaliteit, traceerbaarheid en procesbeheersing om de structurele integriteit en veiligheid van luchtvaartconstructies te waarborgen.

Met een certificering volgens ISO 24394 wordt aangetoond dat zowel de lasprocedure als de uitvoerende lasser voldoen aan de specifieke kwaliteitsnormen die in de luchtvaartindustrie vereist zijn.

De ISO 14555-norm beschrijft de kwalificatie van lasmethoden voor booglassen van metalen bouten. 

De norm behandelt zowel het proces als de kwaliteitscontrole van gelaste boutverbindingen, met aandacht voor laskwaliteit, mechanische sterkte en herhaalbaarheid.

Een certificering volgens ISO 14555 toont aan dat de toegepaste lasmethode geschikt is voor veilige en duurzame bevestigingen in constructieve toepassingen.

De EN 15085-norm richt zich op het lassen van spoorwegvoertuigen en -onderdelen.

Deze norm waarborgt dat laswerk aan rollend materieel wordt uitgevoerd volgens strikte kwaliteitseisen op het gebied van veiligheid, betrouwbaarheid en traceerbaarheid.

Een certificering volgens EN 15085 toont aan dat zowel de organisatie, de lasprocedures als het personeel voldoen aan de eisen voor het lassen binnen de spoorwegindustrie.

ASME BPVC Sectie IX beschrijft de eisen voor de kwalificatie van lasprocedures (WPS) en lassers of operators in drukapparatuur en gerelateerde constructies.

De norm richt zich op het aantonen dat zowel de lasmethode als de uitvoerder bekwaam zijn om veilige, herhaalbare en conforme lasverbindingen te produceren.

Een certificering volgens ASME BPVC Sectie IX is wereldwijd erkend als bewijs van technische kwaliteit en procesbeheersing binnen de drukapparatuurindustrie.

De AWS D-normserie (zoals D1.1 voor staal, D1.2 voor aluminium en D1.6 voor roestvast staal) bevat de Amerikaanse richtlijnen voor het kwalificeren van lasprocedures en lassers.

Deze normen stellen eisen aan laskwaliteit, ontwerp, uitvoering en inspectie van gelaste constructies in diverse materialen en toepassingen, waaronder staalbouw en offshore.

Een certificering volgens de AWS D-serie toont aan dat laswerk voldoet aan de hoge kwaliteits- en veiligheidsnormen die internationaal in de industrie worden gehanteerd.

De DNV OS-C401-norm behandelt de eisen voor het lassen van offshore constructies zoals platforms en subsea-structuren.

De norm legt de nadruk op de kwalificatie van lasprocedures en lassers om sterkte, duurzaamheid en veiligheid onder zware offshore-omstandigheden te garanderen.

Een certificering volgens DNV OS-C401 toont aan dat laswerk voldoet aan de strenge kwaliteits- en veiligheidsnormen die gelden binnen de offshore-industrie.

De verschillende maritieme klassebureaus, zoals DNV, Lloyd’s Register (LR), Bureau Veritas (BV), ABS, en RINA, hanteren eigen regels voor het kwalificeren van lassers en lasmethoden.

Deze “Rules for Welding” sluiten inhoudelijk aan bij internationale normen zoals ISO 9606 (lassers) en ISO 15614 (lasmethoden), maar bevatten aanvullende eisen voor materiaalsoorten, keuringen en documentatie die specifiek zijn voor scheepsbouw en offshore.

Binnen deze regels kunnen lasmethodekwalificaties (WPS/PQR) en lasserkwalificaties direct worden uitgevoerd of worden geaccepteerd op basis van bestaande ISO- of ASME-certificaten, afhankelijk van de klasse.

Het doel is altijd hetzelfde: aantoonbare laskwaliteit, betrouwbaarheid en veiligheid in maritieme constructies en installaties.

Naast de meest gebruikte normen zoals ISO 9606 (lassers) en ISO 15614 (lasmethoden), bestaan er aanvullende normseries die nauw samenhangen met het kwalificatieproces en de kwaliteitsborging van lasactiviteiten.

• ISO 3834 – Richt zich op kwaliteitsborging in het lasproces. Deze norm bepaalt welke voorwaarden een bedrijf moet borgen om te garanderen dat gelaste producten voldoen aan de technische eisen.

• ISO 9001 - Algemene norm voor kwaliteitsmanagement-systemen. Lassen wordt gezien als een 'special process' waarvoor aanvullende kwalificaties vereist zijn.

• EN 1090 – Legt eisen vast voor de uitvoering van staal- en aluminiumconstructies, waarbij kwalificatie van lassers, lasmethoden en lascoördinatie onderdeel is van de conformiteitsbeoordeling.

• ISO 15607 - Algemene regels voor specificatie en kwalificatie van lasprocedures

• ISO 15610 - Bepaalt wanneer een lasmethode kan worden gekwalificeerd op basis van eerder beproeft of gecertificeerd lasmateriaal (prequalified welding consumables)

• ISO 15612 - Stelt regels voor het kwalificeren van lasprocedures door middel van een overname van bestaande, beproefde lasmethoden (standardized or previous WPS)

• EN 13445 / EN 13480 – voor drukvaten en pijpleidingen; verwijzen naar ISO 15614 en ISO 9606 voor laskwalificatie.

• NORSOK M-101 / M-601 – Offshore normen voor lasprocedure- en lasserskwalificaties (Noorse sector).
  
  

  Bepaalt wanneer een lasmethode kan worden gekwalificeerd op basis van eerder beproefd of gecertificeerd lasmateriaal (prequalified welding consumables).

• API 1104 – Pijpleidinglassen (Amerikaanse norm, vergelijkbaar met ASME sectie IX).

• IOAP S-705Q - Olie- en Gassectornorm voor kwaliteitseisen bij lassen van drukhoudende apparatuur en leidingen; verwijst naar ISO 9001 en ISO 3834.

• ISO 25239-Frictieroerlassen (Friction Stir Welding) van aluminium en legeringen.

• ISO 22826 - Laser- en elektronenstraallassen (kwalificatie van lasprocedures)

• ISO 13585 - Soldeer- en hardsoldeerverbindingen (brazing procedure qualification)

Deze normen (en nog vele andere) vormen samen het fundament voor een aantoonbaar en beheerst lasproces, waarin zowel de vakbekwaamheid van personeel als de technische betrouwbaarheid van lasmethoden worden gewaarborgd.